Konsekwencje pracy na czarno

Decydując się na pracę bez umowy, w zamian za wyższe wynagrodzenie tracisz wiele, nawet jeśli pozornie wydaje Ci się, że to korzystne rozwiązanie. Praca na czarno niesie za sobą różne zagrożenia i konsekwencje, zarówno dla Ciebie, jak i dla Twojego pracodawcy.

Praca na czarno polega na zatrudnieniu bez zawierania legalnej umowy, a co za tym idzie nieopłacaniu wymaganych składek na ubezpieczenie społeczne, unikania płacenia podatków czy pomijaniu innych formalności związanych z prawem pracy. Osoba zatrudniona w ten sposób w świetle prawa nie jest traktowana jako pracownik. Ponadto praca bez umowy nie tylko negatywnie wpływa na finanse publiczne, ale także może wiązać się z poważnymi konsekwencjami zarówno dla pracodawcy, jak

i pracownika.

Jakie konsekwencje może spowodować praca bez umowy:

• brak możliwości korzystania z płatnych urlopów, z publicznej służby zdrowia (w tym zwolnień lekarskich czy urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego),

• brak zasiłku dla bezrobotnych w razie utraty pracy,

• brak możliwości dochodzenia swoich praw (odszkodowania) w przypadku wypadku w pracy,

• niepewność wobec otrzymywania comiesięcznego wynagrodzenie,

• ryzyko kary finansowej (wobec osób, które pracują, a nie wyrejestrowali się z Urzędu Pracy – grzywna w wysokości od 500 zł do 5 tys. zł),

• prawdopodobieństwo konsekwencji wynikających z nieujawnienia dochodów

w zeznaniu podatkowym dla Urzędu Skarbowego.

Poza tym praca osoby oficjalnie niezatrudnionej nie wlicza się do jej stażu pracy, w wyniku czego nie będzie uwzględniana przy naliczaniu emerytury.

Kto ponosi odpowiedzialność karną i finansową?

Za pracę na czarno odpowiedzialność ponosi w głównej mierze pracodawca. Jeśli Państwowa Inspekcja Pracy podczas kontroli w danej firmie wykryje nielegalną formę zatrudnienia, informuje o tym Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Urząd Skarbowy. W takiej sytuacji ZUS może zażądać 5 tys. zł za nieopłacenie składek, a US nałożyć karę w wysokości 720 stawek dziennych. Ponadto zatrudnienie pracowników na czarno jest przestępstwem, za które grozi także kara pozbawienia wolności do 3 lat.

Inne kary, jakich powinien spodziewać się pracodawca:

• do 2 tys. zł kary pieniężnej za brak pisemnej umowy,

• do 5 tys. zł kary za kolejne niesporządzenie umowy,

• do 5 tys. zł kary za niewykazanie danych do naliczania składek na Fundusz Pracy.

Pamiętaj jednak, że jeśli to pracodawca postanowił o zatrudnieniu Cię na czarno, ze względu na koszty związane z zatrudnieniem, wówczas sam ponosi odpowiedzialność finansową za swój wybór. Jeśli więc nie posiadasz umowy z zatrudniającym i chciałbyś to zmienić, możesz powiadomić o tym fakcie PIP.

Nie musi przy tym obawiać się ujawnienia danych podczas kontroli, gdyż skargę na pracodawcę można złożyć anonimowo (telefonicznie, e-mailowo lub przez wirtualny formularz). Poza tym urzędnicy pojawiający się w zgłoszonej firmie nie mogą ujawniać informacji o powodach kontroli.

Inspektor z urzędu pomoże Ci też skierować sprawę do Sądu Pracy. Wówczas pracodawca zostanie ukarany grzywną w wysokości nawet do 30 tys. zł. Pracownik będzie mógł także domagać się od nielegalnie zatrudniającego zapłaty zaległych odsetek na ubezpieczenia społeczne oraz niewpłaconych zaliczek na podatek dochodowy.

Gdy sprawa trafi do sądu, będziesz jedynie musiał udowodnić, że pracowałeś w określonej firmie. To zadanie nie powinno być jednak skomplikowane.